12 lutego to bardzo ważna data w historii Wałcza, symbolizująca zakończenie działań wojennych i ustanowienie polskiej administracji na tym terenie. Tego dnia każdego roku na Cmentarzu Wojennym odbywają się uroczystości, upamiętniające żołnierzy poległych w stoczonych tu walkach. W tym roku – z uwagi na okrągłą rocznicę – obchody miały szczególny wymiar, także z uwagi na obecność nielicznych już przecież kombatantów, którzy przyjechali do Wałcza z kilku województw.
W głównych uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele kilku organizacji kombatanckich, m.in. Głównego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, a także zarządów wojewódzkich, Związku Powstańców Warszawskich, Związku Sybiraków, Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego, Stowarzyszenia Ogólnopolska Rodzina Kościuszkowców, Stowarzyszenia Polaków Represjonowanych przez III Rzeszę, a ponadto sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Stanisław Wziątek, poseł Paweł Suski, zastępca szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Michał Syska, marszałek województwa zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz, wicewojewoda Dawid Krystek, przedstawiciele władz miasta i powiatu, okolicznych gmin, służb mundurowych, szkół i duchowieństwa.
– Przełamanie Wału Pomorskiego było jednym z najcięższych i najbardziej dramatycznych momentów II wojny światowej. Stanowiło wyzwanie zarówno dla żołnierzy Wojska Polskiego, jak i dla ówczesnych mieszkańców tych terenów. Każdy krok, każdy postęp, każdy wysiłek i trud podczas działań wojennych, okupione był krwią, odwagą i poświęceniem. To dzięki determinacji naszych przodków udało się pokonać nazistowską linię obrony i otworzyć drogę ku wolnej Polsce – mówił burmistrz Maciej Żebrowski. – Dziś, gdy patrzymy na spokojne ulice Wałcza i naszą młodzież marzącą o przyszłości, ciężko sobie wyobrazić, że 80 lat temu to właśnie tu rozgrywał się dramat tak wielu rodzin. Do młodzieży mam jedną prośbę: uczcie się historii. Bierzcie przykład z tych, którzy nie wahali się poświęcić wszystkiego dla dobra wspólnego. Pamiętajcie, że wolność nigdy nie jest dana raz na zawsze. Wymaga troski, zrozumienia i odwagi, by jej bronić. Zaś wszystkich zgromadzonych w tym szczególnym miejscu i czasie, wzywam do szacunku dla prawdy historycznej. Nie pozwólmy, aby polityczne spory przesłaniały nam to, co najważniejsze – wspólną pamięć, która buduje silną i zjednoczoną Polskę. Cześć i chwała bohaterom!
– Wypełniamy dziś obowiązek pamięci o tych, którzy oddali życie, najcenniejszy dar, na ołtarzu wolności. Mamy jeszcze jeden obowiązek – wyciągać wnioski – mówił poseł P. Suski. – Ten obowiązek spoczywa na nas. To jest miejsce i czas, abyśmy głośno sprzeciwili się tym, którzy wojny wywołują. Dlatego składając hołd tym, którzy są tutaj pogrzebani, musimy głośno powiedzieć: nigdy więcej wojny!
Wiceminister obrony narodowej S. Wziątek odczytał list wicepremiera, ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza.
– Dziękuję organizacjom kombatanckim i weteranom za codziennie niesienie lekcji pamięci. Wałcz i gospodarz Wałcza burmistrz Maciej Żebrowski niewątpliwie także do tego grona się zaliczają, dziękuję – mówił wiceminister, wręczając burmistrzowi pamiątkowy ryngraf.
– Nasza obecność na Cmentarzu Wojennym w Wałczu to hołd oddany żołnierzom polskim, którzy 80 lat temu walczyli i polegli na tej ziemi w bojach z armią niemiecką – mówił płk Czesław Lewandowski, prezes ZG Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych. – Droga żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego była długa i kręta, ale odwaga i zaangażowanie tak samo cenne, jak tych, którzy walczyli we wrześniu 1939 roku, w partyzanckich lasach i na szlakach, pod Narwikiem, nad Anglią, pod Monte Cassino, czy w powstaniu warszawskim. Naszym obowiązkiem jest pamiętać i oddawać hołd tym żołnierzom za ich waleczność i bohaterstwo.
Podczas uroczystości zastępca szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Michał Syska uhonorował prezesa Koła Terenowego Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Wałczu Janusza Zwolińskiego medalem „Pro Patria” w uznaniu szczególnych zasług w kultywowaniu pamięci o walce o niepodległość Ojczyzny.
Gwiazdę Polska Niepodległa 1918-2018 z rąk prezesa ZG ZKRP i BWP płka Cz. Lewandowskiego otrzymali natomiast por. Józef Kwiatkowski i Mirosław Borowski.
Pamiątkowymi medalami „Czyn zbrojny żołnierza polskiego Wał Pomorski – Czelin – Kołobrzeg – Gozdowice – Siekierki” uhonorowani zostali por. Józef Kwiatkowski – weteran, żołnierz 1 Armii Wojska Polskiego, uczestnik walk o Wał Pomorski; płk Czesław Lewandowski – powstaniec warszawski, więzień obozu w Stutthof, prezes Zarządu Głównego Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych; por. J. Zwoliński – weteran, powstaniec warszawski, prezes KM ZKRP i BWP w Wałczu, a także poseł P. Suski; zastępca szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych M. Syska; wicewojewoda D. Krystek; marszałek O. Geblewicz, starosta Bogdan Wankiewicz i burmistrz Wałcza M. Żebrowski. Uhonorowany miał zostać także nieobecny na uroczystości burmistrz Mirosławca Piotr Pawlik. Medale wręczył prezes Zachodniopomorskiego Zarządu Wojewódzkiego Związku Kombatantów RP i BWP w Szczecinie por. Henryk Krudos.
Po modlitwie ekumenicznej, apelu poległych i salwie honorowej, oddanej przez grupę rekonstrukcyjną Teatru Inscenizacji Historycznej, delegacje przy akompaniamencie orkiestry wojskowej z Bydgoszczy złożyły pod pomnikiem kwiaty.
Organizatorami uroczystości byli miasto Wałcz, Muzeum Ziemi Wałeckiej, dowództwo Garnizonu Wałcz oraz 100 Batalion Łączności.
Z. Błaszczyk-Koniecko
